(Nederlands/ English) Deze week is er in Georgië een interview met mij verschenen over digitale geletterdheid in het talenonderwijs. Het interview is verschenen in het online tijdschrift van de National Teacher Professional Development Centre, Internet Journal Mastsavlebeli.ge, en afgenomen door Paata Papava, een lerarenopleider en onderwijsexpert. Het interview vond plaats in de zomer 2019 in Tbilisi tijdens mijn solo motorreis naar de Kaukasus. Hier de Georgische versie, goed voor je taalgevoel. Een preprint versie in het Engels kan worden opgevraagd bij mij. Succes 😉

---

This week an interview with me appeared in Georgia about digital literacy in language teaching in the online journal of the National Teacher Professional Development Centre, Internet Journal Mastsavlebeli.ge. The interview was conducted by Paata Papava, a teacher trainer and education expert. The interview took place in summer 2019 in Tbilisi during my solo motorbike trip to the Caucasus. Here the Georgian version, good for your language sense. A preprint version in English can be requested from me. Good luck 😉

---

ციფრული წიგნიერების შესახებ

ინტერვიუ ჯერონ კლემენსთან

2019 წელს, პანდემიის დაწყებამდე მცირე ხნით ადრე, ნიდერლანდელი კოლეგა ჯერონ კლემენსი შემეხმიანა. მითხრა, რომ შუა აზიაში მოტოციკლით სამოგზაუროდ მოდიოდა და რამდენიმე დღით თბილისში აპირებდა დარჩენას. ცხადია, შეხვედრა დავგეგმეთ. მოგზაურობიდან მალე გადავედით განათლებისა და წიგნიერების საკითხებზე, რასაც მეორე დილით, გამგზავრების წინ, ეს ინტერვიუ მოჰყვა. ვფიქრობ, მას შემდეგ განვითარებულმა მოვლენებმა ციფრული წიგნიერების პრობლემები დღევანდელი სკოლებისთვის კიდევ უფრო აქტუალური გახადა.

პაატა პაპავა: გაეცანით მკითხველს.

ჯერონ კლემენსი: მე გახლავართ ჯერონ კლემენსი, ნიდერლანდებიდან. ორმოცი წელია, განათლების სფეროში ვმუშაობ. ვარ მასწავლებელთა ტრენერი და მკვლევარი უნივერსიტეტში. თხუთმეტი წელია, ვასწავლი ენას საშუალო სკოლაში. ბოლო ათი წელია, ვატარებ კვლევებს ციფრულ წიგნიერებაში. ათი წლის წინ ჩვენ, ენის მასწავლებლებს, – საზოგადოდ მასწავლებლებს, – კარგად არ გვესმოდა, რას ნიშნავდა ციფრული წიგნიერება. გვეგონა, მოსწავლეები თავისუფლად ფლობდნენ საძიებო სისტემებს, მაგრამ აღმოჩნდა, რომ ასე არ იყო.

პაატა პაპავა: ეს მეტად საინტერესოა. მოდი, ზოგადი კითხვებით დავიწყოთ. დღეს ყველა ციფრული წიგნიერების განსაკუთრებულ მნიშვნელობაზე საუბრობს. რითაა ის ესოდენ მნიშვნელოვანი?

ჯერონ კლემენსი: ამას რამდენიმე მიზეზი აქვს. პირველი ისაა, რომ ბოლო ათი თუ თხუთმეტი წლის განმავლობაში კომუნიკაციისა და ინფორმაციის გაზიარების უდიდესმა ნაწილმა ინტერნეტსივრცეში გადაინაცვლა. შესაბამისად, ადამიანს უნდა შეეძლოს ინტერნეტკომუნიკაცია, მისი საშუალებით ინფორმაციის მიღება და გაზიარება.

ჩემს ქვეყანაში სასკოლო კურიკულუმი ტრადიციულია. ჩვენ ვიღებთ ქაღალდზე დაბეჭდილ გაბმულ ტექსტს, რომელიც მოსწავლეებმა უნდა წაიკითხონ, მერე კი მის ირგვლივ წერითი დავალებები შეასრულონ. მაგრამ დღესდღეობით წერითი კომუნიკაცია ადამიანებს შორის სხვაგვარად მიმდინარეობს. შესაბამისად, კურიკულუმი დროს ჩამორჩა.

ზოგჯერ მასწავლებლები ამბობენ, რომ ციფრული ტექნოლოგიების სამყაროში გაზრდილი მოსწავლეები კარგად ერკვევიან ციფრულ კომუნიკაციაში. თითქოს აღარ უნდა იყოს საჭირო მათთვის დამატებითი ცოდნის მიწოდება ამ მიმართულებით. მაგრამ ეს შეცდომაა. უამრავი კვლევა გვიჩვენებს, რომ თანამედროვე ტექსტები ძალიან განსხვავდება ტრადიციულისგან. დღეს მათი დიდი ნაწილი მოწოდებულია ჰიპერტექსტის ანუ ტექსტის ბლოკების სახით, რომლებიც ბმულების საშუალებით უკავშირდება ერთმანეთს. მსგავსი ტექსტი განსხვავდება ტრადიციული საკითხავი ტექსტისგან, რომელსაც აქვს თანმიმდევრული, წრფივი წყობა – დასაწყისით, შუა ნაწილით და დასასრულით.

მეორე საკითხია ონლაინინფორმაცია, რომელიც მოსწავლეებმა დამოუკიდებლად უნდა მოიძიონ. მათ არ იციან ძიების ფუნქციის სათანადოდ გამოყენება და ქსელში შესაფერისი ინფორმაციის პოვნა. ინტერნეტში განთავსებული ინფორმაცია ხშირად დაბალი ხარისხისაა. მოსწავლეთა უმრავლესობას არ ძალუძს, დაბეჯითებით თქვას: „ეს კარგი ტექსტია და გამომადგებაო“, – ამიტომ ინტერნეტში ინფორმაციის ძებნისას პირველივე ოთხი-ხუთი წყაროდან იღებენ ინფორმაციას და ქოფი-ფეისთის საშუალებით ქმნიან თავიანთ ტექსტებს. საბოლოდ ეს არ არის კარგი ტექსტები.

ამ მსჯელობას მომდევნო საკითხზე გადავყავართ. კურიკულუმის მიხედვით, სხვადასხვა საგნის მასწავლებლები სთხოვენ მოსწავლეებს, თავად მოიძიონ ესა თუ ის მასალა, დამოუკიდებლად აწარმოონ კვლევა, შემდგომ კი დაწერონ მოხსენება ან წარმოადგინონ ნამუშევარი პრეზენტაციის სახით. როგორც აღვნიშნეთ, ამ დავალების სათანადოდ შესასრულებლად მოსწავლეებს ხარისხიანი ინფორმაციის მოძიების უნარი სჭირდებათ. გარდა ამისა, მათ უნდა შეეძლოთ მოძიებული ინფორმაციის სინთეზი, შეჯერება, და ამის საფუძველზე დასკვნების გამოტანა. სინთეზირება კი თვისებრივად განსხვავებული უნარია, რომელიც მით უფრო აქტუალურია, რაც უფრო დიდია შესაჯერებელი ინფორმაციის მოცულობა. ასევე, მოსწავლეებმა უნდა დაწერონ ახალი ტექსტი ან რეფერატი, საამისოდ კი მათ სჭირდებათ ის უნარები, რომლებიც მოსწავლეთა უმრავლესობას არ გააჩნია. ამას იმიტომ ვამბობ, რომ ინფორმაციამ ბოლო ათი წლის განმავლობაში მნიშვნელოვანი სახეცვლილება განიცადა და მისი დამუშავებაც ახალ, დამატებით უნარებს მოითხოვს. ეს უნარები თავისთავად არ ჩნდება. მათი უმრავლესობა, სტრატეგიებთან ერთად, არ ისწავლება ტრადიციული სასწავლო გეგმების მიხედვით.

საბოლოოდ, იმის თქმა მინდა, რომ ყველა მასწავლებელმა თავის მოსწავლეებს უნდა ასწავლოს შესაბამისი სტრატეგიები და განუვითაროს ონლაინ საძიებო სისტემების მეშვეობით ინფორმაციის მოძიების უნარები.

დაუსვით თქვენს მოსწავლეებს კითხვა: „რამდენად ერკვევი ინტერნეტის საძიებო სისტემებში?“ ისინი გიპასუხებენ, რომ საკმაოდ კარგად ერკვევიან, მაგრამ მათი წარმოდგენა საკუთარ თავზე სინამდვილეს არ შეესაბამება. მოსწავლეს თავისი უნარ-ჩვევები გაცილებით უკეთესი ჰგონია, ვიდრე სინამდვილეშია. მე როგორც ენის მასწავლებელს შემიძლია ვთქვა, რომ ენა შეიცვალა და, შესაბამისად, შეიცვალა წიგნიერებაც. ამჟამად წიგნიერება ფურცელზე დაწერილ სიტყვებზე გაცილებით მეტია. და რაკი ასეა, ჩვენც, მასწავლებლებმა, განსაკუთრებით კი ენის მასწავლებლებმა, ახლებურად უნდა ვასწავლოთ. ენის მასწავლებლები წინა ხაზზე უნდა იყვნენ, რადგან მათ აქვთ ის დრო, რომელიც შეიძლება წიგნიერებასთან დაკავშირებული სტრატეგიების სწავლებას დაუთმონ. წიგნიერება მათი საგანია. მეორე მხრივ, არანაკლებ მნიშვნელოვანია, ენის მასწავლებლებმა სხვა საგნების მასწავლებლებთანაც ითანამშრომლონ და მათთან ინტეგრირებულად იმოქმედონ.

პაატა პაპავა: ჩემს ქვეყანაში, საქართველოში, სკოლების უმრავლესობა გლობალურ ქსელთანაა დაკავშირებული და ბავშვებს აქვთ წვდომა ინტერნეტთან. სკოლებს ჰყავთ IT სპეციალისტები, რომლებიც სხვადასხვა სახის მხარდაჭერას უწევენ მასწავლებლებს. თუ შეიძლება, რომ ენის და მათთან ერთად სხვა საგნების მასწავლებლებს გაუზიაროთ საუკეთესო პრაქტიკა, რომელიც მათ ციფრული წიგნიერების მიმართულებით გარკვეული ნაბიჯების გადადგმაში დაეხმარება?

ჯერონ კლემენსი: უპირველეს ყოვლისა, მასწავლებელმა ზემოთ ჩამოთვლილი უნარები და სტრატეგიები ცალკე უნდა შეასწავლოს მოსწავლეებს, შემდგომი ნაბიჯი კი მათთვის კვლევითი დავალების მიცემაა. ამ გზით მოხდება ენისა და სხვა საგნების მასწავლებლების ინტერაქცია, რადგან სხვა საგნის მასწავლებლებიც ხომ მსგავს დავალებას აძლევენ მოსწავლეებს.

რაც ჩემს კლასში გავაკეთე, ის იყო, რომ ვასწავლე მოსწავლეებს საძიებო სისტემების უკეთ გამოყენების სტრატეგიები და განვუვითარე მოძიებული რესურსების ეფექტურად შეფასების უნარები, რაც სინთეზური უნარების უფრო მაღალი საფეხურია. რაც შეეხება სხვა მასწავლებლებთან ერთად მუშაობას, დავუშვათ, ისტორიის მასწავლებელი კლასში ამუშავებს მოსწავლეებს სხვადასხვა რესურსზე. ერთად მუშაობისას ჩვენ ვეხმარებით მოსწავლეებს საუკეთესო ინფორმაციის მოძიებაში, მის სინთეზირებასა და ქაღალდზე გადატანაში. შედეგად მოსწავლეები იწყებენ ფიქრს იმაზე, რომ ციფრული წიგნიერება სასარგებლოა. ცოდნა სასარგებლოა. არა იმიტომ, რომ მე, მასწავლებელი ვეუბნები ამას, არამედ იმიტომაც, რომ თავად ხედავენ, რომ უკეთეს შედეგებს აღწევენ ისტორიაში, გეოგრაფიაში და იმ კვლევებშიც კი, რომლებსაც თუნდაც თავისთვის აწარმოებენ.

რა შეიძლება დაამატოს ისტორიის მასწავლებელმა იმას, რაზეც უკვე ვილაპარაკე? მან შეიძლება მიუთითოს მოსწავლეებს, რომ მათ მიერ მოძიებული ისტორიული და გეოგრაფიული მასალა სანდოა. მოსწავლეები იძენენ ახალ უნარებს, სწავლობენ ახალ სტრატეგიებს და ექმნებათ წარმოდგენა იმის შესახებ, რომელია კარგი რესურსები ინტერნეტში. ეს ცოდნა მათ შემდგომში უკეთესი კვლევების ჩატარებაში ეხმარება.

კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი საკთხი, რომელზეც ჯერ არ გვისაუბრია, ონლაინ თანამშრომლობაა. ჩემს კლასში მოსწავლეები ხშირად მუშაობენ წყვილებად ან სამწევრიან ჯგუფებად და შემდეგ აგრძელებენ მუშაობას ონლაინ. ამის რამდენიმე გზა არსებობს. მოსწავლეებს შეუძლიათ, ერთად იმუშაონ ჯგუფებში და გააგრძელონ ონლაინ მუშაობა შინ. ეს პრაქტიკა უფრო საინტერესო რომ გახდეს, შეიძლება, დავალებები და პროექტები სხვა სკოლის მოსწავლეებთან ერთად შეასრულონ, ან – უფრო უკეთესი – სულაც სხვა ქვეყნის მოსწავლეებთან იმუშაონ. წლების წინ გვქონდა ასეთი გამოცდილებაც. მოვამზადეთ პროექტი მაკედონიასთან, ახლანდელ ჩრდილოეთ მაკედონიასთან თანამშრომლობით. ჩემმა კლასმა მაკედონიელ თანატოლებთან ერთად ჩაატარა კვლევა იმის შესახებ, როგორ შეიცვალა მედია ბოლო ათწლეულის განმავლობაში. მათ ერთმანეთს შეადარეს, როგორ ვითარდებოდა მოვლენები ჰოლანდიასა და მაკედონიაში, უპასუხეს კითხვას: „რატომ ხდება ასე?“ გამართეს დისკუსია. საბოლოოდ მომზადდა პრეზენტაცია იმის შესახებ, რით განსხვავდებოდა ერთმანეთისგან მოვლენები ამ ორ ქვეყანაში და რა იყო მათ შორის საერთო. ასეთი პროექტი მოითხოვს მრავალი განსხვავებული უნარისა და სტრატეგიის ფლობას, მათ სწორად გამოყენებას. ერთობლივი მუშაობისას მოსწავლეებს მოუწიათ ბევრი ფიქრი, შედარება და კონტრასტების შეჯერება, რაც უნარების უფრო მაღალ საფეხურს მოითხოვდა. ვინაიდან მედიის საკითხებზე მუშაობა და ერთმანეთთან საუბარი უწევდათ, მათ მოუხდათ ციფრული წიგნიერების უნარების გამოყენებაც. ასე რომ, ამ პროექტმა ხელი შეუწყო რამდენიმე უნარის – ციფრული წიგნიერების, თანამშრომლობის და კვლევის ინტეგრაციას უნარების – განვითარებას. აქვე დავამატებდი, რომ მოსწავლეებს მიეცათ შესაძლებლობა, გაცნობოდნენ სხვა, მათი ქვეყნისგან განსხვავებულ სამყაროს და მათ ეს ძალიან მოეწონათ.

პაატა პაპავა: კიდევ ერთი კითხვა: როდის არის სკოლაში ციფრული წიგნიერების სწავლებისთვის საუკეთესო დრო?

ჯერონ კლემენსი: ვინაიდან მოვლენები ახლა, ჩვენ თვალწინ ვითარდება, კარგი იქნება, თუ ციფრულ წიგნიერებას კურიკულუმში შეიტანენ სწავლების ყველა საფეხურზე – სკოლამდელიდან უმაღლეს სასწავლებლებამდე. დიახ, სტუდენტებსაც უნდა ვასწავლოთ, რადგან უმაღლეს სასწავლებლებში ყველა არ არის სათანადოდ მომზადებული. მათი უნარების გაუმჯობესება ნამდვილად შესაძლებელია.

ამრიგად, მხოლოდ იმის თქმა შემიძლია, რომ ციფრული წიგნიერება უნდა ისწავლებოდეს ყველა ასაკში, თუნდაც 4 წლიდან დაწყებული 30-მდე.

პაატა პაპავა: რამეს ხომ არ დაამატებდით?

ჯერონ კლემენსი: ბოლო ათმა წელმა იმ დასკვნამდე მიმიყვანა, რომ პროფესიული განვითარებისთვის მეტად მნიშვნელოვანია მასწავლებელთა გუნდში მუშაობა. შეიძლება, სკოლაში მოქმედებდეს ენის მასწავლებელთა გუნდი, რომელშიც მასწავლებლები ერთად ადგენენ გაკვეთილის გეგმებს, ეძებენ მასალებს, ატარებენ საცდელ აქტივობებს, მერე კი მსჯელობენ, რისი გაუმჯობესებაა შესაძლებელი. მიმუშავია პროფესიული განვითარების შერეულ გუნდში, რომელშიც იყვნენ ენის, ისტორიის და სხვა საგნების მასწავლებლებიც. ინდივიდუალური პროფესიული განვითარება უფრო ადვილია, როცა კოლეგები გეხმარებიან. ასეთ დროს უკეთ სწავლობ. რა თქმა უნდა, შეიძლება, გაეცნოთ გზამკვლევებსა და სახელმძღვანელოებს ციფრული წიგნიერების შესახებ, მაგრამ ეს ისე კარგად არ იმუშავებს. ასე რომ, ჩემი თხოვნა იქნება, არ დააკლოთ მცდელობა და სკოლებში მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების გუნდები შექმნათ.

პაატა პაპავა: დიდი მადლობა საუბრისთვის.

კომენტარები

[contact-form][contact-field label=”Naam” type=”name” required=”true” /][contact-field label=”E-mailadres” type=”email” required=”true” /][contact-field label=”Site” type=”url” /][contact-field label=”Bericht” type=”textarea” /][/contact-form]

0 comments