Ik had vaak moeite met mensen die met verve zeiden dat ‘lezen op het scherm’ fout was, of af te raden, omdat deze meningen vrijwel altijd niet ‘research-informed’ waren, een erg binaire manier van denken hadden of vooral een romantische zucht naar vroeger. Maar het is wel duidelijk dat het lezen online/ digitaal de manier van lezen beïnvloedde en dat er ook nadelen aan kleefden.

Het boek dat op basis van gedegen research je diep laat nadenken over de voor- en nadelen van digitaal en lineair lezen en de consequentie voor onderwijs en opvoeding is Reader come home van Maryanne Wolf. Een echte aanrader!

Maryanne Wolf is een specialist in cognitieve neurowetenschappen en ontwikkelings-psycholinguistiek met als specialisatie de ontwikkeling van het lezen.

Zij beschrijft in dit boek eerst dat de hersenen de vaardigheid lezen moeten leren en legt dit uitgebreid uit, ook duidelijk voor niet in neurologie geschoolde lezers als ik.  Lezen is geen aangeboren vaardigheid, als praten.

Bij lezen van lineaire, lange teksten worden er andere sporen getrokken, dan bij bijvoorbeeld skimmend, oppervlakkig lezen. Zij constateert dat het lezen van vooral digitale teksten grote invloed heeft op het ontwikkelen van lezen als neurologisch proces en de ontwikkeling van de hersenen. Alleen digitaal lezen zorgt ervoor dat het vermogen om diep en aandacht te lezen achteruit gaat of zich niet goed ontwikkelt. “Deep reading’ is nodig om diepe kennis en de vaardigheid om kritisch te denken te ontwikkelen. Veel van ons zullen herkennen dat ook bij onszelf vluchtig ‘skimmend’ lezen toeneemt en de concentratievermogen voor het lezen van lange teksten afneemt.
Er zijn ook veel voordelen aan de vaardigheid en de mogelijkheid digitaal te lezen. Ook daar besteed zij aandacht aan.

Zij pleit uiteindelijk voor het cultiveren van ‘a new kind of brain: a “bi-literate” reading brain’, zodat kinderen zowel digitaal geletterd worden als dat zij ook aandachtig lezen van liniaire teksten leren. Deze vaardigheid gaat niet vanzelf. En dit vanaf het begin. Als we dit niet doen gaan onze hersenen achteruit als het om diep en kritisch lezen gaat en daarmee samenhangend het ontwikkelen van ons denken.

Het is een heel interessant boek, dat aanzet tot diep nadenken over lezen en ons onderwijs. Een echte aanrader. Niet gemakkelijk, maar zeer de moeite waard.

Een bruikbare review van Doug Lemov vind je hier