In mijn promotieonderzoek naar onlinegeletterdheid ben ik begonnen aan fase drie, een case study met drie proefscholen. Het doel is om met leraren Nederlands in dit najaar lesmateriaal en lessen te ontwikkelen en die lessen in het voorjaar uit te voeren. Vooraf en achteraf worden de leerlingen getest met een Nederlandse versie van een onderdeel van de ORCA testomgeving (Online Reading Comprehension Assessment) van Don Leu, Julie Coiro en collega’s. Zij hebben mij die ter beschikking gesteld en ik heb die opnieuw geprogrammeerd en vernederlandst met expert-hulp van drie van mijn leerlingen, bij de start 15 jaar oud uit 4VWO.
Vorig jaar heb ik op het Vathorstcollege in Amersfoort al een pilot gedaan waarbij we ontwerpen en implanteren van lessen onlinegeletterdheid hebben uitgeprobeerd. Femke Pool is een van de leraren Nederlands die meedoen aan mijn onderzoek. Zie in deze video van Leraar 24 een voorbeeld van haar lessen onlinegeletterdheid. Femke legt ook wat wat ze doet en waarom ze dit belangrijk vindt.

Aanleiding en reden voor dit project
Uit onderzoek blijkt dat veel leerlingen niet goed genoeg zijn in het omgaan met informatie online, op internet, dus met onlinegeletterdheid. Daar willen we wat aan doen. Het doel van dit project is om in de praktijk van vier scholen in een docent-ontwikkelgroep lesmateriaal, didactiek en lessen te ontwikkelen rond onlinegeletterdheid, die lessen uit te testen en te kijken wat dit oplevert voor leraren en leerlingen. We doen dit in live-bijeenkomsten en online via een gesloten GoogleDrive omgeving.

Concrete doelen zijn:

1. Leraren hebben een goed idee wat onlinegeletterdheid inhoudt
2. Zij kunnen onlinegeletterdheid verbinden aan hun reguliere curriculum
3. Zij hebben lessen (her)ontwikkeld voor onlinegeletterdheid
4. Zij hebben nagedacht over dit proces van onderwijsontwikkeling en dit geëvalueerd
5. Zij hebben deze lessen gegeven en geëvalueerd
6. Kennis van de vaardigheid onlinegeletterdheid van deelnemende leerlingen en hun motivatie voor en na de interventie / gegeven lessen
7. Inzicht in contextfactoren van de school die invloed kunnen hebben op de implementatie van onlinegeletterdheid op school
8. Een bijkomend voordeel kan zijn dat de school beter zicht heeft op nut, doel en plaats van onlinegeletterdheid in de school en van randvoorwaarden om dit een succes te laten zijn.

Werkwijze
Voor het project gaan docenten samenwerken in een docent-ontwikkelgroep (DOT) met begeleiding van Jeroen Clemens, de onderzoeker. Een DOT bestaat uit minimaal twee docenten Nederlands die lessen online geletterdheid gaan ontwikkelen en geven. Afspraken hierbij zijn dat docenten werken in een jaarlaag waarbij een deel van de klassen experimentklassen worden en een deel controleklassen. We gaan werken in leerjaren en met experiment- en controlegroepen.

Fasen van het project

1. Voorbereiden
Begin schooljaar 2015-16	1.     Kiezen van leerlingen / klassen: we werken met experimentklassen (waar we lessen onlinegeletterdheid geven) en controleklassen 2.     Plannen wie wanneer de lessen gaat uitvoeren (–start: april /mei 2016) 3.     Plannen wanneer de leerlingen de test onlinegeletterdheid en de vragenlijsten maken (experiment- en controleklassen) 4.     Plannen wanneer de docenten de vragenlijsten maken 5.     Plannen van hoeveelheid lessen en data uitvoering.
2. Ontwikkelen
Najaar 2015 Ontwerpen	1.     Doelen vaststellen: waar gaan we aan werken in de lessen, hoe koppelen we de lessen aan huidige curriculum 2.     Ontwerpen lesmateriaal en lessen
3. Uitvoeren
Najaar 2015 toetsen afnemen	1.     afnemen toets onlinegeletterdheid leerlingen (ORCA, bewerkt voor Nederland) 2.     afnemen twee vragenlijsten leerlingen 3.     afnemen vragenlijst docenten
Januari- april 2016	1.     Lessen onlinegeletterdheid geven.
Mei 2016	1.     afnemen toets onlinegeletterdheid leerlingen 2.     afnemen twee vragenlijsten leerlingen
4. Evalueren
	Evalueren  van lessen: wat gaat goed, wat kan beter en wat is daar voor nodig Evalueren van ontwerp proces Feedback van leerlingen die mee hebben gedaan

 

Deelnemers: scholen, docenten, klassen (nog voorlopig)
School	Docenten	Klassen
Vathorst College Amersfoort	Femke Pool en ..	Onderbouw H/V
Pieter Jelles !mpulse Leeuwarden	Aljosja van der Baan, Anke Oosterhout & Ymke Visser stagiaire	Onderbouw
Helen Parkhurst Almere	Sonja van Overmeeren, Huug Samuël, Nico van Lieshout/ Joris Beun (stagiair ), Corina Huijben	HAVO 4