Gisteren deelde ik op Mastodon een artikeltje uit de Volkskrant van 8 februari, Merendeels van 20-plussers is voor een dienstplicht voor 18- en 19-jarigen. Boven het artikel staat De Speld Satire. Ik kreeg daarop vooral reacties zoals deze: “heb daar wel eens aan gedacht, ook nu weer nu jeugd negatief in nieuws is:messen, drugsrunners, slechte leerresultaten. verbaas mezelf, pacifist, hiermee maar als ook sociaal-maatschappelijke dienst mogelijk is kan het ook positief uitpakken. dubbel gevoel.”
Geschrokken en ter lering heb ik het VK artikel opnieuw gedeeld: “Nogmaals, maar vanwege sommige reacties. Pas op! Satire! Vaardigheid dit te herkennen is spaarzaam. Heel goede tekst voor lessen in onderwijs”.
Bovenstaande ervaring doet mij denken aan de zorgen die wij hebben over fake nieuws (fake news). Het gaat hierbij om desinformatie (opzettelijke verspreiding van misleidende informatie, bv. ‘alternative facts’) of misinformatie (het delen van feitelijk onjuiste informatie, zonder de bedoeling de lezer te
Het nieuws wordt overstroomd met onware informatie. Dit is lastig te herkennen door nieuwe technologische mogelijkheden die het herkennen steeds moeilijker maken (deep fakes, gemanipuleerde beelden en het gebruik van kunstmatige intelligentie, m.n. chatGPT, waar op deze site al meerdere keren over is geschreven).

 

Bedonderen
Valse informatie verspreiden was er ook voor internet en de digitale revolutie. Ook in de tijd van Willem van Oranje werden er bewust onwaarheden verspreid. Maar heden ten dage kan schadelijk nepnieuws gevaarlijker worden doordat digitale informatie mede door de sociale media een enorm bereik heeft en snel viraal kan gaan. Zelfs de gevestigde journalistiek heeft moeite met desinformatie.Maar niet alles is nieuw en onware informatie is niet altijd fout. Dan moet de lezer wel in staat zijn stijlfiguren te herkennen. Tandoc et al. (2017) onderscheiden zes vormen ’onware’ informatie: Satire, Parodie, Reclame, Nieuwsfabricatie, Beeldmanipulatie en Propaganda.De laatste vier zijn vormen van (des)informatie, die online nieuwe vormen hebben aangenomen en gevaarlijk kunnen zijn. Deze vormen leren herkennen en weerstaan is belangrijk en een uitbreiding van ons curriculum. Hier zien we noodzaak om taalonderwijs uit te breiden met digitale geletterdheid.

De eerste twee vormen, Satire en Parodie, zijn niet bedoeld om valse informatie de wereld in te krijgen en de lezer te bedonderen, en ook niet altijd digitaal, maar stijlfuren die humoristisch zijn en de werkelijkheid weer eens opschudden en de lezer laten nadenken over de werkelijkheid en zijn eigen werkelijkheid.

Kritisch lezen
Het lijkt nuttig om digitale geletterdheid en analoge geletterdheid te koppelen. Fake nieuws was er al lang, maar heeft nu andere vormen aangenomen en valse informatie brengen is soms heel leuk. Laten we in ons onderwijs goed kijken wat nieuw is (nieuwe tekstsoorten als hyperteksten, vlogs en blogs), leesstrategieën (zoals zoeken met een zoekmachine) en kritisch lezen (herkennen van ‘synthetische media en het kunnen achterhalen van de oorsprong van beelden) en wat oude leesproblemen zijn in nieuwe zakken.

Maar fake nieuws online vraagt nieuwe kennis en vaardigheden. Over de uitgebreide vaardigheid van kritisch lezen staat nog weinig in de reguliere lesmethoden. Maar er is hoop, er komt wel steeds meer inspirerend materiaal beschikbaar dat bruikbaar voor het onderwijs. De auteur is begonnen met een lijstje, vooral gericht op kritisch lezen, Digitale geletterdheid: Lesideeën en praktijkvoorbeelden. De lijst wordt continu uitgebreid.

Zie meer over digitale geletterdheid en taalonderwijs op de website jeroenclemens.nl en in het Handboek Didactiek Nederlands, waar ik hierover bijdragen lever.

Referentie
Tandoc, E., Lim, Z. W., & Ling, R. (2017). Defining “Fake News”: A typology of scholarly definitions. Digital Journalisme, 2(6), 137–153. doi: htpps:/doi.org/10.1080/21670811.2017.1360143

---

Fake news and figures of style: old and new literacies
9 February 2023 by Jeroen Clemens

Yesterday on Mastodon, I shared an article from the Volkskrant of 8 February, (in Dutch) Majority of 20-somethings are in favour of conscription for 18- and 19-year-olds. Above the article is mentioned this is a text from the satrical journal De Speld and also the word satire.

I got mostly reactions to it like this: “have thought about that, again now that youth is negative in news:knives, drug runners, poor learning outcomes. surprise myself, pacifist, with this but if social service is also possible it can also be positive. double feeling.”
Startled by these replies, and to educate the reader, I shared the UK article again: “Again, but because of some reactions. Beware! Satire! Skill to recognise this is sparse. Very good text for lessons in education”.

The above experience reminds me of the concerns we have about fake news. Fake news refers to disinformation (deliberate dissemination of misleading information, e.g. ‘alternative facts’) or misinformation (the sharing of factually incorrect information, with no intention of misleading the reader
The news nowadays is flooded with untrue information. This is difficult to spot due to new technological possibilities that make it increasingly difficult to spot (deep fakes, manipulated images and the use of artificial intelligence, especially chatGPT, which has been written about several times on this site).

Cheating

Spreading false information was also around before the internet and the digital revolution. Even in the time of William of Orange, falsehoods were deliberately spread. But today, damaging fake news can become more dangerous as digital information has a huge reach partly due to social media and can quickly go viral. Even established journalism struggles with disinformation.

But not everything is new and untrue information is not always wrong. If so, readers must be able to recognise stylistic devices. Tandoc et al (2017) distinguish six forms of ‘untrue’ information: Satire, Parody, Advertising, News fabrication, Image manipulation and Propaganda.

The last four are forms of (dis)information, which have taken new forms online and can be dangerous. Learning to recognise and resist these forms is important and an extension of our curriculum. Here we see a need to expand language education to include digital literacy.

The first two forms, Satire and Parody, are not intended to get false information out into the world and deceive the reader, nor are they always digital, but stylistic devices that are humorous and shake up reality once again and make the reader reflect on reality and their own reality.

Critical reading

It seems useful to link digital literacy and analogue literacy. Fake news has been around for a long time, but it has now taken other forms and bringing false information is sometimes a lot of fun. In our teaching, let’s take a close look at what is new (new text types like hypertexts, vlogs and blogs), reading strategies (like searching with a search engine) and critical reading (recognising ‘synthetic media and being able to trace the origin of images) and what are old reading problems in new bags.

But fake news online requires new knowledge and skills. There is still little in mainstream teaching methods about the extended skill of critical reading. But there is hope; more and more inspiring material useful for teaching does become available. The author started with a list, mainly focused on critical reading, Digital Literacy: Lesson Ideas and Practical Examples (in Dutch and English). The list is continuously being expanded.

Reference

Tandoc, E., Lim, Z. W., & Ling, R. (2017). Defining “Fake News”: A typology of scholarly definitions. Digital Journalism, 2(6), 137-153. doi: htpps:/doi.org/10.1080/21670811.2017.1360143
Translated with www.DeepL.com/Translator (free version)